Bu konu gecenlerde okudugum bir haber uzerine geldi aklima ve biraz da arastirma yapip yazmak istedim. Dilerim sizin de dusuncelerinizi duyma/okuma firsatim olur bu yazi araciligiyla.
Tasiyici annelik, anne/baba’nin bir sebepten cocuklari olmadigi durumlarda bir baska bayanin hamile kalmasi yoluyla ortaya cikan bir durum. Bazi durumlarda babanin spermi, tasiyici annenin yumurtasi ile laboratuvar ortaminda dollenip, tasiyici annenin rahmine konuyor (traditional surrogacy), bazi durumlarda ise anneden alinan yumurta ile babadan alinan sperm dollenip tasiyici annenin rahmine koyuluyor (Gestational surrogacy – IVF) ki bu durumda tasiyici annenin cocukla genetik bagi olmuyor.
Ingiltere, Amerika gibi bati ulkelerinde yayginlasmaya baslamis bir durum bu. Ozellikle hamilelik riski tasiyan ya da hamile kalamayan bayanlara anne olma imkani veren bir firsat. Ustelik de evlat edinme secenegi biyolojik olarak bir bag saglayamazken tasiyici annelik de bu bagi saglamak mumkun.
Isin ilginci, Ingiltere’de tasiyici annelik yasal olmasina ragmen bunu ticari olarak yapmak yasak. Yani tasiyici anne, bebegin hastane masraflari, saglik sigortasi ve kendisinin yiyecek masraflari gibi cuzi bir miktar (10000 Sterlin, yaklasik 40000 Turk lirasi) disinda yuksek paralar talep edemiyor biyolojik anne&babadan. Bunun yaninda Ingiltere, tasiyici anneye isterse bebegi tutma hakki vermis. Diger bir deyisle, dogdugunda bebegin yasal annesi tasiyici anne, yasal babasi ise tasiyici annenin partneri oluyor. Ancak tasiyici anne, bebek dogduktan sonra kendi rizasiyla biyolojik anne&babaya devredebiliyor bebegin haklarini. Boyle yaparak, Ingiltere aslinda bayanlarin hamilelikte olusan annelik hislerine saygi duymus oluyor ve bu donemde olusacak bagi tasiyici anne isterse surdurebilir diyor. Biyolojik anne&baba da bu yola haklarini bilerek giriyorlar.
Amerika’da ise durum biraz daha farkli. Burada tasiyici annenin saglik ve onceki dogurdugu cocuklarin durumuna gore $80000 ile $120000 (240bin TL ile 360bin TL) arasi rakamlar istenebiliyor tasiyici annelik icin ve sozlesmelerde genel olarak biyolojik anne&babanin tarafinda oluyor.
Tasiyici annelik Tailand gibi uzak dogu ulkelerine de sicramis. Burada da tasiyici annenin hizmet verecegi ciftlerin ya cocuk yapmakta zorlandiklarini ispatlamalari gerekiyor ya da homoseksuel olmalari gerekiyor. Tailand’daki tasiyi annelere bu hizmet karsiligi verilen para ise $9,300 ile $10,900 (28bin TL ile 33bin TL) arasi degisiyor.
Bu arada tasiyici anneligin yayginlasmaya basladigi yerlerde araci kurumlar da olusmus. Bu araci kurumlara cocuk yapmakta zorlanan aileler basvuruyor ve kurumlar onlara uygun tasiyici anneyi bulmakta yardim ediyorlar. Sozlesme hazirlama, tasiyici annenin hamileligini takip etme, aradaki iletisimi surdurme gibi hizmetlerinin karsiliginda da para aliyorlar tabii ki. Bu tip araci kurumlardan birinin tasiyici annede aradigi ozellikler soyle belirtilmis:
- Yasi 21 ile 39 arasinda olmali
- Vucut kitle endeksi (BMI) 18 ile 34 yas arasi olmali
- Sigara icilmeyen bir evde yasamis ve sigara icmemis olmali
- Klinik olarak herhangi bir akil hastaligindan tedavi gormemis olmali
- Devlet destegi altinda olmamali
- Finansal olarak kendini idare edebiliyor olmali(!)
- En azindan bir kere dogum yapmis ve bir cocugu buyutuyor olmali
- Gecirdigi hamilelikler komplikasyonsuz olmali ve bunu ispatlayici hastane dokumanlari mevcut olmali
- Suc kaydi bulunmamali
- Duzenli ve sorumlu bir hayat suruyor olmali
Buraya kadar hersey iyi hos ama acikcasi taslarin tam yerine oturmadigi ve cocugu olmayan bir aileyi mutlu etmek amacli yola cikilan bu yolculugun mutlu sonla bitmedigi durumlar oluyor maalesef. Ben birkac ornek buldum internetten (merak edip okumak isteyenler icin hikayelerin tumu Kaynakca’da var) :
- Avusturalyali bir aile Taylandli bir tasiyici anne araciligiyla ikiz bebek sahibi oluyorlar, ancak ikiz cocuklardan erkek olani Down Sendromu (Zeka ve Ogrenme geriligi) ile dogdugu icin onu almayip Taylandli anneye birakiyorlar, sadece kiz cocugunu yanlarinda goturuyorlar. Taylandli anne ve esi bakiyorlar bu cocuga.
- Ayni olay Ingiliz bir tasiyici annenin de basina geliyor. Bu sefer de ikizlerden kiz olani tasiyici annenin elinde kaliyor ‘congenital myotonic dystrophy’ denen zor nefes alma, gec gelismeye neden olan bir hastaligi oldugu icin.
Bir baska olay da soyle gelisiyor: amerikali tasiyici anne cocugu olmayan bir cifte erkek cocuk doguruyor. Birkac yil sonra cift bir cocuk daha talep ediyorlar. Bu sefer tasiyici anne ucuz cocuklara hamile kaliyor. Cift sayinin ikiye dusurulmesini istiyor. Tasiyici anne, ici elvermese de kontrata bagli kalmak icin ucuz cocuklardan birinin hayatinin sonlandirilmasina izin veriyor. Hamilelik devam ederken ciftten haber alinamiyor. Bir muddet sonra araci kurum, ciftin bosanmak istedigini ve artik ikiz cocuklari da istemedigini soyluyor. Kurtaj olma suresini gecmis olan tasiyici anne ikiz cocuklari doguruyor. Cocuklari istemeyen cift onlari devletin sorumlulugundaki bakimevlerinden birine birakmak istiyor. Bunun uzerine tasiyici anne dava acip, cocuklarin velayetini ustleniyor. Kendi cocuklari da olan ve finansal olarak zorlanan tasiyici anne, neyseki bu bebekler daha 3 aylikken evlat edinmek icin bebek arayan bir baska ailenin yanina veriyor bu bebisleri.
Benim yukaridaki olaylardan aldigim ders su : Tasiyici annelik gibi ciddi bir ise girismeden once hem biyolojik anne&babanin, hem de tasiyici annenin riskleri cok iyi tartmasi gerekiyor. Dunyaya kendi hucreleriyle bir canli getirmeye ve ustelik bunun icin bir baska canlinin vucudunu kullanmaya karar vermis bir cift icin daha sonra dogan bebegi sahiplenmemek cok buyuk bir Ahlak yanlisi olusturur bence. Isin kotusu bu tip durumlar icin bebege en cok baglanan kisi tasiyici anne oldugundan bu tip bebegi ortada birakma durumlarinda magdur olan yine o oluyor – hem fiziksel, hem finansal.
Bunun yaninda tasiyici annelik icin getirilen bir baska kritik de bu islemin bir cesit kolelik oldugu ve yuksek gelirli kesimin kendi istedikleri cocuklari yaratmak icin alt gelirli kesimin vucudundan faydalandigi one suruluyor. Hatta bilim kurgu filmleri animsatir sekilde genleri iyi ve hamilelige elverisli(!) annelerin ileride bu sekilde ‘yumurtlama’ merkezlerinde calistirilacagi soyleniyor (ki aslinda araci kurumlarin bugun yaptigindan cok farkli degil bu iddia).
Butun bunlara ragmen, olaylara tek tarafli bakmak yanlis olur. Eminim tasiyici annelerin dunyaya getirdigi bebeklerle sevindirdigi bir cok sorumlu anne&baba da vardir ve belki onlarin hayatlarina bambaska renkler katmistir bu bebekler. Dolayisiyla “tasiyici annelik sacma ve ahlaka aykiri” deyip kesip atmak da yanlis olur, kapali gozluluk olur. Ancak surasi kesin ki boyle bir ise kalkisan taraflarin kafalarinda riskleri tartip oyle yola cikmalari ve dunyaya bu kadar ugraslarla gelen canlinin sevgi dolu bir yuvada buyumesini saglamak gerekir..
Siz ne dusunuyorsunuz? Yorumlarinizi eksik etmeyin..
Kocaman sevgiler,
KAYNAKCA
- http://www.webmd.com/infertility-and-reproduction/guide/using-surrogate-mother?page=2
- https://www.conceiveabilities.com/about/blog/what-are-the-qualifications-to-be-a-surrogate
- http://www.dailymail.co.uk/news/article-65930/Surrogate-sues-couple-turned-twins.html
- http://www.dailymail.co.uk/news/article-2734374/Surrogate-mother-twins-gave-birth-disabled-girl-told-woman-intended-child-didnt-want-dribbling-cabbage.html
- http://www.foxnews.com/world/2014/08/03/thai-surrogate-mother-says-not-angry-with-australian-couple-who-left-unhealthy.html
- http://www.huffingtonpost.com/2013/08/19/surrogate-mother_n_3779387.html
- http://www.people.com/article/surrogate-susan-ring-pregnant-twins
- http://gestationalsurrogacyindia.com/surrogate-mothers/
her zaman anne 