2 Yas Sendromu – 1: Ne demek? Ne beklemeli?

Merhabalar,

Bu yeni yazi dizisinde 2 yas sendromu hakkinda arastirip yazmak istedim sizler icin. Buyuk kelebegimle biz bunu enine, derinlemesine, sagdan, soldan, her turlu yasadik 🙂 Bu surec icerisinde okuduklarim ve tekrar bu yazi dizisi icin arastirdiklarimla birlikte hazirliyorum bu yaziyi. Istiyorum ki deneyimin yaninda uzman goruslerini de sunabileyim size.

Erken ergenlik olarak da adlandirilan, 2 Yas Sendromu, ozellikle 18 ay ile 36 ay arasi kelebeklerin anne/baba’nin bebegi olmaktan cikip birey olmaya cabalarken yasadiklari duygu yogunlugu surecine deniyor. 18 ay oncesi cocuklarda anne/babanin (“su oyuncagini getir”, “bezini cope at”, “yemegini kasiginla ye”, vb ) isteklerini yapabiliyor olmak kendilerini fiziksel yonden yeter hissetmelerini sagladigi icin bir sevinc kaynagi oluyor. Ancak sonrasinda, 18. aydan (ozellikle yuruyup kosabildikten) sonra maalesef oncelikleri fiziksel tatminden cok “ben artik ozgur bir bireyim” tatmini arayisi icerisine giriyor. Tabii anne/babalar olarak komik buluyoruz basta bu dusuncelerini ama maalesef onlar kendilerini dinletene kadar ve biz komik bulmayana kadar yapacaklarini yapiyorlar 🙂

Bu yazida sirasiyla

‘Ozgur Birey’ olma dusuncesi bizim bebisler icin ne demek
‘Ozgur Birey’ olma yolunda kullandiklari vucut dili
Kullandiklari vucut dilinin sebepleri
Butun yasananlarin anne/baba uzerindeki iz dusumu (cektigimiz sikintilar)

ele aliniyor. 2 yas sendromunu rahat atlatabilmek icin neler yapmaliyiz konusunu ileriki yazilarda islemek istiyorum bu yaziyi bogmamak adina..

2 Yas Sendromu – Ozgur Birey

2 yas sendromuna girmis kelebekler, kendilerinin artik ozgur bir birey oldugunu dusunup, bizim de buna saygi duymamizi bekleyebilirler. Bu ‘Ozgur Birey’ dusuncesi icerisine neler giriyor bir bakalim:

Ne istersem onu yer, icer, giyerim.
(Tersi) Neyi istemezsem onu yemem, icmem, giymem.
Ne zaman istersem o zaman yaparim
(Tersi) Ne zaman istemezsem o zaman yapmam.
Onlar – Kim– benim istedigimi yapmali.
(Tersi) Onlar istemedigim seyleri yapmamali.
Nasil istersem oyle yaparim
Ne kadar istersem o kadar yaparim

Yani kendilerini kocaman sanan hanimefendiler/beyefendiler butun bu sorulara kendileri cevap veriyor olmak istiyor, ustelik de bizim de onlarin verdikleri cevaplara uymamizi bekliyorlar.

Hatta bu isteklerin birlesimleri de olabiliyor tabii:

Onlar (Kim) benim istedigimi (Ne) simdi (Ne zaman) yapsinlar.
O(Kim) bunu(Ne) soyle(nasil) yapsin.
Su kadar (Ne kadar) sundan(ne) istiyorum.

Daha da gercekci ornek vermek gerekirse:

Hayir, ben yogurdu pilav ustunde istemiyorum. Kucuk tabakta istiyorum. (Halbuki hergun kendisi boyle istiyordur belki de!)
(Kar lapa lapa yagiyordur ve siz bot giydirmeye calisiyorsunuzdur) Hayir, ben bot giymem, botum pembe degil.
Ben pantalon giymem. Pantalon erkekler giyer.(Ustelik sebebini bile soyluyor!)
(Disari cikacaksiniz, doktor randevunuz var) Ben oyuncaklarimla oynamak istiyorum.
(Su ister) Ben o kadar cok su istemedim ki!
(Su ister) Ben pembe bardakta isterim!
(Su ister) Ben su icmicem simdi!
Anne, seninle puzzle yapalim (“Kahvalti edelim sonra puzzle yapariz” der anne) Simdi puzzle istiyorum, yemek yemicem.
(Arabaya binersiniz, tam emniyet kemerini baglayacaksiniz) Yok, istemiyorum. (“Ama bitanem hergun bagliyoruz ya kemerini, baglamazsak su olur, bu olur, vb) Yok, ben simdi kemer istemiyorum.
(Kahvalti tabagina bal koyarsiniz) Ben bali bu tabakta degil kucuk tabakta istemistim! (Is isten gecti yani geri donusu yok!)

Ornekleri cogaltmak mumkun tabii. Yukaridaki orneklerin hepsini yasadik biz ve daha cogunu. Tabii bunlari yasarken sakin bir dille soylemedi kizim onceleri ya da bazen hic soylemedi..Iste bu da 2 yas sendromunun bir baska ozelligi – kelebeklerin vucut dili.

2 Yas Sendromu – Vucut dili ve Sebepler

Daha 18 ay civari baslayabilen bu surec, maalesef, bebislerin bazilarini daha kendilerini istedikleri gibi ifade edemezken yakaliyor. Dolayisiyla cok iyi konusamayan/derdini anlatamayan ‘ozgur birey’ kiliginda ne yapiyorlar:

Agliyorlar
Bagiriyorlar
Ciglik atiyorlar
Olduklari yerde zipliyorlar aglarken
Kendilerini yere atiyorlar
Dediginizin tersini yapiyorlar
Saklaniyorlar
Hatta tekme atiyorlar, isiriyorlar, tukuruyorlar, kapilari carpiyorlar, kirip dokuyorlar (Neyseki kelebegim bu son gruptakileri yapmadan kurtardik 🙂 )

Resimlerde tesadufi cekilmis uc kucuk ornek:

“Ben parkta kaymak istiyorum, eve gitmek istemiyorum”
“Portakal suyum bitti, ben daha icecektim” (“Tamam yine aliriz” demeye ne hacet.. Portakal suyunun bitmemesi gerekirmis!)
“Ben krese puzzle goturmicem” (“Tamam o zaman puzzle evde kalsin”) “Ben krese de gitmicem zaten”

Haliyle insan daha buyuk durumlarda/aglama krizlerinde fotograf makinesine sarilip ani kaydetmek aklina gelmediginden (hem de niye yapalim ki boyle birsey!) daha zor durumlarin resimlerini gosteremiyorum size. Ancak yasarken tabii surekli sorduk esimle birbirimize “Neyi eksik ya da yanlis yapiyoruz” diye. Oysa oyle degilmis bu isler, cok baska sebepleri varmis. Bazi sebepleri soyle siraliyor kaynaklar:

Kendileri yapmak isteyip de yapamiyorsa ( fiziksel olarak yetisi henuz gelismediyse ya da kendi kendisine yapmasina guvenlik nedeniyle izin veremiyorsak)
Dinlenilmedigini dusunuyorsa
Ozgurlugunun kisitlandigini dusunuyorsa
Soylemek istediklerini diledigi gibi anlatamiyorsa
Yorgunsa
Ac ise
Ilgisini ceken birsey yoksa ve varligini ariyorsa
Kardesi ya da bir baska arkadasini kiskaniyorsa
Anne/Baba ya da sevdigi birinden (daha fazla) ilgi bekliyorsa o an
Guven/guvenilme duyma istegi icerisindeyse
Isteginin onemsenmedigini dusunuyorsa

aglayarak, bagirarak veya yukarida saydigimiz yollardan birine basvurarak birseylerin kendisi icin ters gittigini bizlere anlatmak istermis kelebek.

Tabii asil problem anne/baba olarak biz, o sirada bu durumlarin hangisinden kaynakli olarak kriz yasandigini bilemedigimizden cabalar dururuz ya da bilsek/anlasak bile elimizden birsey gelmeyebilir. Asagidaki bolum tam da bundan bahsediyor.

2 Yas Sendromu – Anne/Baba’nin Hayatina Yansimalari

Kizimiz/oglumuz vucut dilini kullanip aglayip bagirirken biz de bunlarin kendi hayatimizdaki iz dusumlerini yasariz. 2 yas sendromu yasan kelebegi olan anne/babalarin yasamlarindaki sikintilardan bazilari:

Karsimizdaki kucuk melegin rasyonel olmasini bekleyemeyiz. Dolayisiyla 2 yas sendromunda cogunlukla “bak yavrum bu nedenle olmaz” gibi cumleler yetersiz kalir.
Kelebegin yaptiginda da bir mantik arayamayiz (arasak da bulamayiz), cunku istemistir/olmustur, dolayisiyla kafa yormak bostur 🙂
Aclik, yorgunluk, vb durumlarda bizim gibi kendi vucutlarinin kontrolleri ellerinde degildir. “Acsan eve gidene kadar bekle, orada yemek verecegim” gibi bir cumle onlar icin anlamsizdir. Eve kadar beklemektense acliklarini bize huzursuzluk olarak yansitirlar. Tabii biz arabada gidiyorsak, eve varmamiza cok varsa, yolda da cocugumuza gore bir yiyecek bulamazsak vay halimize 🙂
Cocuklar icin (henuz bu yasta) anlam ifade etmeyen, ancak yetiskinlerin dunyasinda buyuk yere sahip diger kavramlara sunlari sayabiliriz.
- Acele et : Zaman kavrami henuz daha gelismedigi icin onlarin acele etmesini gerektiren durumlar sadece bize stres verir. Cunku hazirlan dedigimizde, o muhtemelen tersini yapar.
- Iyi gecin/Iyi davran: Ozellikle kardeslerle ya da dostlarimizin cocuklariyla oldugumuz zaman cok kullaniriz. Oysa onun icin kendi istekleri onemli oldugundan baskalariyla iyi gecinme gibi bir gereklilik gormez. Cani isterse iyi gecinir, istemezse yine arada kaynayan biziz..
- Kibar ol: Bu da ne demekse 2 yasinda bir cocuk icin. Bu tamamen modern yasamin yetiskinlere ogrettigi bir kavram. Cocugumuz tabii ki ogrenecek kibar olmayi anne/babadan ama soylemle degil de gozleyerek. Ancak gel de sen bunu tanimadigi bir cocugun elinden oyuncagini zorla kaptigi zaman, o tanimadigi cocugun annesine anlat..
- Sessiz ol: Neden sessiz olacakmis. O ne isterse ve nasil isterse oyle yaparmis. Hastanede olabiliriz, hasta ziyaretinde olabiliriz, kutuphaneye bir girip cikayim diyebiliriz, ama kelebegin dunyasinda en onemli o, o sarki soylemek istiyorsa dene bir durdurmayi 🙂
Kendi basina yapma isteginin tehlike olusturmasi durumlari da zorlar bizleri. Hayir dememizle baslayan krizler, asla evete donemeyecegimiz icin buyuyup kontrolumuzden cikabilir. Ozellikle de bu tip krizler ev disinda oldugu zaman sadece ev halkini degil bir anda etraftakileri de icine alir ve anne/baba yine ne yapacagini bilemeyen taraf olur.

Kelebegin istedigi ilgiyi o anda onun istedigi yogunlukta veremeyebiliriz. Ev isi, ofis isi, telefon, yemek, yatmadan yapilacaklar derken, onunla kaliteli zaman gecirecek kadar vakit bulamayabiliriz. Ozellikle de anne/baba ile birebir vakit gecirmek istiyorsa ve biz bunu saglayamiyorsak, bu durumda yine baslar krizler. Bazi sorumluluklarimiz var tabii hayat icerisinde ve istemeden de olsa o birebir zamani veremeyebiliriz kelebegimize, tabii bu da bize stres olarak yansir. (Bu resimde kizim benimle oynamak isterken ben 9 aylik hamileydim ve kendimi zor tasiyordum o siralar. Simdi gel de bunu kelebegime anlat! )

Butun bunlarin disinda bir de o tatli, gulec, her dedigimizi yapan/yapmaya calisan melegimizin aglayan/bagiran/cagiran/sizlanan/bizi dinlemeyen bir kelebege donusune taniklik etmek de yorar ve uzer bizi.

Neyseki bu surec sonsuza kadar surmuyor (herhalde kimse cocuk yapmazdi surseydi 🙂 ). Cocugumuzun ozellikle kendini ifade etme, sebep/sonuc iliskisi kurma yetisi gelistikce, daha da dogrusu beynin ‘mantik’ ile ilgili bolumu buyudukce bircok durumu konusarak halledebilir hale geliyoruz.

Ancak bu sureci, 2 yas sendromunu, daha hafif gecirmemize ve aglama/bagirma krizlerini daha az hasarla atlatmamiza yardimci olacak bazi teknikler verilmis kaynaklarda. Tabii her seferinde ise yaramiyor ve her cocuk baska tekniklere cevap veriyor muhtemelen ama yine de denemeye deger derim ben. Yazimin ikinci bolumunde de bu tip teknikleri derleyip size ulastirmaya calisacagim.

O zamana kadar sevgiyle kalin.

Kocaman sevgiler…

KAYNAKCA

3 responses to “2 Yas Sendromu – 1: Ne demek? Ne beklemeli?”

Pingback: 2 Yas Sendromu – 2: Firtina oncesi yapilabilecekler | her zaman anne·
Pingback: 2 Yas Sendromu – 3: Kriz onleyici tedbirler | her zaman anne·
Pingback: 2 Yas Sendromu – 4: Kriz Durdurma Teknikleri | her zaman anne·

her zaman anne

Anneligi hep yureginde hissedenlerin yeri