Bu yazi serisinin ilkinde ( 2 Yas Sendromu-1: Nedir? Ne beklemeli? ) once 2 yaz sendromunun ne olduguna, cocuklarimizin ‘Ozgur Birey’lere donusme cabalarini nasil yasadiklarina ve anne/baba olarak bizim neler yasadigimiza bakmistik.

Serinin ikinci yazisi ( 2 Yas Sendromu-2: Firtina Oncesi Yapilabilecekler) , 2 yas sendromu baslamadan once anne/babanin psikolojik olarak nasil hazirlanabilecegine ve bu degisiklikleri nasil yasam tarzi haline getirmesi gerektigine deginmisti.

Bu ucuncu yazimizda da ozellikle 2 Yas Sendromu dahilinde sikca olabilen aglama/bagirma krizleri ya da diger huzursuzluklari onleyici olarak alinabilecek tedbirlere goz atiyoruz. Dolayisiyla bu yazida size “bu teknikler sihirli cubuk yaparsaniz hic kriz yasamazsaniz” gibi birsey vadedemiyorum tabii 🙂 ama en azindan bazi onlemlerin rehberlik edecegini umuyorum..

• Yedigi yiyecekler: Ozellikle asagidaki 5 grup yiyecegin cocuga verildikten sonra gozlemlenmesi gerektigi, cocugun yiyecege allerjisi olabilecegi ya da fazla seker kaynakli olarak cocukta hareket bozuklugu olabilecegi yazilmis kaynakta (Kaynakca-14).
  • Sut urunleri : Ozellikle laktoz allerjisi ya da laktoza hassasiyeti olan cocuklarda sut urunleri alimi sonrasi davranis bozuklugu ve agresif olma durumlari gozlenmis. Bu cocuklar sik sik soguk alginligi ve kulak iltihabi da geciriyormus.
  • Yapay renklendirici: Bircok ulkede yasaklanan renklendiricilerin de cocuklarimizda endise, hiperaktivite, bas agrisi ve yine davranis bozukluklarina yol acabilecegi gosterilmis bazi bilimsel calismalarca. Maalesef bu tatlandiricalarin bazilari ekmek ve yogurtta bile olabiliyor, dolayisiyla mumkun oldugu kadar standarda uygun urunleri secmemizde fayda var.
  • Seker: Seker de cocuklarda hiperaktiviteye yol acabiliyor. Uzun donemde de fazla islenmis yiyeceklerin ve seker bazli bir yeme aliskanliginin depresyon, uyku problemleri ve anlama zorlugu gibi problemlere yol acabildigi yazilmis.
  • Koruyucular: Yiyeceklerin raf omrunu artirma amacli kullanilan bu koruyucu maddeler de sik davranis degisikliklerine neden olabiliyor. Ozellikle nitrat, nitrit ve (ozellikle cocuklar icin uretilen meyve sularinda bulunan) sodyum benzoat sakinmamiz gereken koruyucularin basinda geliyor. Bunlar disinda MSG diye adlandirilan tat artirici Monosodyum glutamat maddesi de hal degisikliklerine, bas agrisina ve yine hiperaktiviteye neden olabiliyor kaynaga gore.
  • Allerji yapabilecek yiyecekler: Sut urunleri, kuruyemis, yumurta, soyali urunler, misir icerikli urunler cocugumuzun allerjisi olabilecek urunler olabilir. Tabii ki “o zaman bunlarin hicbirini tuketmesin” diye kestirip atamayiz, cunku aralarinda cok yararli ve gunluk tuketebilecegi urunler de var. Bu nedenle cocugumuz bu urunleri tukettikten sonra onu gozlemlemeli ve vucudunda ya da davranissal olarak bir degisiklik oluyor mu dikkat etmeliyiz.

• Aclik: Bu durum biz de bile kizginlik, asiri sessizlik gibi durumlara yol acarken kucuk ergenlerde neler olabilecegini ancak basina gelince anliyor insan. Bir dakika once gulerek neseli oynayan kelebek, karninin aciktigini hisseder hissetmez (cogunlukla “aciktim” demiyor, onun yerine) vucudunun verdigi sinyalleri bize huzursuzluk olarak iletiyor. Tam da evden cikarken, cocugumuz ac ise ya da onun ac oldugu anda biz ona yemek yedirecek durumda olmayacak isek ona gore tedbirler almaliyiz. Ornegin araba ile bir yere gidilecek ve onun ac olma saatine yakinsak, belki eline bir muz vererek, gidecegimiz yere gidene kadar acligini bastirabiliriz. Bu konuda benim simdiye kadar aldigim tedbirler arasinda kucuk biskuviler, tek kullanimlik, sikilarak bebisin kendi kendine yedirdigi meyve pureleleri, muz, elma gibi meyveler, meyve suyu, su, (mevsimine gore) uzum var. Ozellikle AVMlerde yogun isik altinda uzun mesafe yurundugu icin bu tip yiyecekler sart oluyor.
• Uyku: Uyku kelebeklerin 3, 3.5 yasina kadar yemek kadar gun icerisinde ihtiyac duydugu bir aktivite. Uykulu olduklari anda etraftan cok fazla uyarici aliyorlarsa uykuya gecemediklerinden vucut sinyallerini yine huzursuzluk olarak bize aktariyor bidikler. Dolayisiyla, once onlarin uyku rutinini bilmeli, sonra ona saygi duymali ve gunumuzu mumkunse bu uyku saati etrafinda planlamaliyiz. Gercekten! Cunku kucuk bebisler bir sekilde anne gogsunde uykuya dalabilirken 18 ay uzerindeki kelebeklerin alistiklari rutin disinda uykuya dalmalari zor oluyor ve dalamazlarsa aglama krizleri, gereksiz bagirmalar, yere yatmalar, vb istenmedik durumlar ortaya cikiyor. Uyku saatleri yas ilerledikce farklilik gosterse de referans olmasi acisindan basitce soyle diyebiliriz : 15. ay civari saat 10:00 ve 16:00 gibi gun icerisinde iki uykusu olan kelebeklerin, 18. ay sonrasinda yaklasik 36-40 aya kadar gun icerisinde en az tek uykusu oluyor 12:30,13:00 civari baslayip 2 saat suren. Bu uyku kacarsa ogleden sonra anne/babanin krizlere hazirlikli olmasi gerekiyor. Boyle durumlarda kelebegi en az 30 dakika surecek bir araba yolculuguna cikarmak ya da bir cafeye oturup sicak sut icirmek ise yarayabiliyor – ki burada muhtemelen kendisi uykuya daliyor :).

• Kuru ve temiz bez: Bu da diger bir faktor bebisin mutlulugunu etkileyen. Onlar bu yaslarda henuz soylemeyebiliyorlar bez degistirmemiz gerektigini, daha dogrusu kendi dillerinde soyluyorlar da biz “bu cocuk neden huzursuzlandi?” diyoruz 🙂 Bez cantasi zaten annelerin surekli yanlarinda tasidiklari bir aksesuvar, muhim olan bu aksesuvarin icindekileri zamaninda kullanmayi unutmamak…

• Karin agrisi: Bazen bebisler yemek yemek istemiyor. Bu durumda genel durtumuz diyor ki “aaa, olmaz ama ac birakamam cocugumu”. Bu durtuyu azicik da olsa sorgulamak bazen fena olmuyor. Ornegin yaptigimiz yemegi yemediyse, once cocugumuzu yemegin arkasinda gelecek sevdigi bir baska yiyecek ile yoklayabiliriz: “Guzel kizim, yemegini yersen, baba findik almis, sana findik verecegim ya ben” gibi heyecanli cumlelerle onun gercekten yemegi mi sevmedigini yoksa karin agrisi mi oldugunu anlamaya calisabiliriz. Eger bu yemek sonrasi odul onu heyecanlandirsa muhtemelen yemegini yiyecektir, ancak hayir onu da istemiyorum diyorsa o zaman belki anlatamadigi bir agrisi olabilir. Oyle zamanlar oldu ki kizim yemegini yemedi, sadece sut icti ve uyudu, sonra gece onu bile cikardi. Ya da yemegini yemedi, biraz sonra atesi cikti, anladik ki vucut istemiyormus yemek. Tabii ki hasta oldugu zamanlarda vucudun bir de besinsiz kalarak gucsuzlesmesini istemeyiz, ama vucut hasta olma oncesinde ya da karin agrisi varken de istahla yemek kabul etmiyor iste. Boyle durumlarda cocugu tok tutacak, besin degeri yuksek yiyecekler (yogurt, muz, haslanmis patates, vb) deneyebiliriz.

• Hizli Buyume Evreleri: Bebisler belli donemlerde normalden daha hizli buyume evrelerine girerler ve bu devrelerde yeme, uyuma gibi aliskanliklarinda degisiklikler olur. Ornegin, yukarida da bahsettigim gibi 15 aylikken gunde 2 defa uyuyan bir kelebegin uykusu gunde tek uykuya inerken bu degisim pat diye olmayacagindan kelebege huzursuzluk olarak yansiyabilir. O da anlamaz vucudunda olusan degisiklikleri – anlasa da bize istedigi gibi anlatamaz. Benzer sekilde mevsimsel olarak da farklilik gosterir buyume – bahar aylarinda daha hizli buyume saglanir ornegin. Dolayisiyla bu tip mevsimsel degisiklerde de cocuklarimiz da davranis degisikligi olabilir. Bu hizli buyume evrelerini bilsek de durduramayiz tabii (niye durduralim, birakalim bebisimiz serpilsin 🙂 ) ancak bunlarin en azindan farkinda olursak onun vucudundaki degisikliklere ve yeme/uyuma aliskanligi degisikliklerine biz de hazirlikli olabiliriz.

Biz yukarida yazilan onlemleri elimizden geldigince aklimizda tutsak da ve cocugumuzun hayat ritmine gore kendimizi ayarlasak da bazen kacinilmaz olan olur ve kriz baslar. Iste bu durumlarda sevgili uzmanlarin onerdigi bazi ‘kriz durdurucu’ teknikler var neyseki. Bu tekniklere de bir sonraki yazimda goz atacagim..

Kocaman sevgiler…

KAYNAKCA

1. http://talkingtotoddlers.com/parenting-tips-free-video
2. http://www.parents.com/toddlers-preschoolers/development/behavioral/reasons-to-love-terrible-twos/#page=4
3. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/expert-answers/terrible-twos/faq-20058314
4. http://www.whattoexpect.com/toddler-behavior/terrible-twos.aspx
5. http://www.kidspot.com.au/Toddler-Behaviour-Toddler-tantrums-taming-the-terrible-twos+5973+27+article.htm
6. http://www.drgreene.com/qa-articles/terrible-twos/
7. http://www.positiveparentingsolutions.com/terrible-twos
8. http://www.positiveparentingsolutions.com/parenting/toddler-behavior
9. http://childdevelopmentinfo.com/ages-stages/toddler-preschooler-development-parenting/terrible-twos/
10. http://childdevelopmentinfo.com/development/stop-that-screaming-dealing-with-tantrums/
11. https://www.youtube.com/watch?v=-HQz4nOsqyg
12. https://www.youtube.com/watch?v=lrxBKvV1p-A
13. https://www.youtube.com/watch?v=aZPiwZrilGM
14. http://childdevelopmentinfo.com/adhd-add/five-foods-negatively-affect-childs-mood/
15. http://kidshealth.org/en/parents/childs-growth.html